Umowa o pracę to oświadczenie woli pracownika i pracodawcy, stanowiące podstawę do rozpoczęcia zatrudnienia w każdej firmie. Na jej mocy osoba obejmująca dane stanowisko zobowiązuje się wykonywać określone obowiązki, a przyjmujący do pracy wypłacić wynagrodzenie. Podpisanie umowy przez pracownika jest równoznaczne z podporządkowaniem się pracodawcy.
Polskie prawo przewiduje kilka rodzajów umów regulujących zatrudnienie. Art. 25 kodeksu pracy wyróżnia cztery typy: na okres próbny, na czas określony, wykonywania określonej pracy oraz czas nieokreślony. Kiedyś najpopularniejszą ich formą była umowa stała. Dziś jednak sytuacja na rynku pracy jest o dużo bardziej dynamiczna i wiele osób preferuje zatrudnienie na innych zasadach. Czym charakteryzują się więc poszczególne rodzaje umów?
Pracownik na próbę
Umowa na okres próbny jest bardzo popularną formą rozpoczynania współpracy. Tendencja ta dotyczy szczególnie młodych pracowników, którzy dopiero ukończyli studnia i nie mają doświadczenia na obejmowanym stanowisku. Dzięki niej pracodawca może sprawdzić umiejętności pracownika. Ten drugi natomiast dostaje szansę, aby lepiej poznać warunki i zasady panujące w firmie.
Przy zawieraniu takiego porozumienia trzeba ściśle określić jego strony, datę zawarcia, wysokość wynagrodzenia oraz czas, w jakim obowiązuje. Należy też zaznaczyć, że ma ono charakter umowy na okres próbny. Prawo zezwala na jednokrotne jej podpisanie z tym samym pracownikiem, na maksymalnie 3 miesiące.
Długość wypowiedzenia uzależniona jest od czasu pracy i trwa:
-
3 dni robocze, gdy okres próbny nie przekraczał 2 tygodni
-
7 dni – w przypadku pracy dłuższej niż 2 tygodnie
-
14 dni – kiedy pracownik zatrudniony był na 3 miesiące
Jeśli po upływie okresu próbnego pracodawca wyrazi chęć podpisania kolejnej umowy, domniemywa się, że powinna być ona zawarta na czas nieokreślony. Nie jest to jednak regułą.
Zobacz: Umowa o dzieło >>
Przepisy dotyczące umowy na okres próbny są korzystne dla kobiet w ciąży. Wynika z nich, że pracodawca nie może rozwiązać stosunku pracy z ciężarną, gdyby moment ustania współpracy wypadał po upływie 3 miesiąca ciąży. Umowa wygasa wtedy dopiero w dniu porodu. Kobiecie przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego, ale nie urlopu.
Liczy się czas
Umowa na czas określony, w przeciwieństwie do tej zawartej na okres próbny, nie ma limitów dotyczących jej trwania. Jedyny warunek, jaki musi spełniać, to precyzyjne określenie momentu ustania. Dozwolone jest zawarcie tylko dwóch kolejnych umów na czas określony z tym samym pracodawcą, jeśli przerwa między nimi nie przekraczała jednego miesiąca. Wszelkie aneksy do umowy traktowane są, jako podpisanie nowej.
Osoba zatrudniona w oparciu o ten typ umowy nie jest objęta ochroną trwałości stosunku pracy. Oznacza to m.in. że nie należy jej się odprawa, chyba, że zwolnienie następuje z przyczyn, które jej nie dotyczą. Wysokość przyznanej kwoty zależy wtedy od długości stosunku pracy.
Umowa na czas określony charakteryzuje się specyficznymi warunkami wypowiedzenia. Nie można jej zerwać, w przypadku, gdy strony nie określą tego przy zawieraniu współpracy. Dotyczy to jednak tylko umów na czas dłuższy niż 6 miesięcy. Okres wypowiedzenia wynosi wtedy 2 tygodnie.
Zobacz: Umowa-zlecenie >>
W przypadku, gdy wypowiedzenie jest nieuzasadnione lub narusza przepisy, sąd pracy może orzec jego bezskuteczność i przywrócić pracownika na dane stanowisko lub przyznać mu odszkodowanie.
Tryb zadaniowy
Umowę na czas wykonywania określonej pracy zawiera się w przypadku, gdy nie da się ściśle określić czasu potrzebnego do ukończenia danego zadania. Prawo dopuszcza wielokrotne zawieranie tego rodzaju umów z tym samym pracodawcą, bez konieczności ich zamiany na typ stały.
Wygaśnięcie umowy następuje w momencie wykonania określonego projektu. Zawsze można wypowiedzieć ją wcześniej za porozumieniem stron.
Stała praca
Umowa na czas nieokreślony daje największą pewność zatrudnienia. Przede wszystkim okres wypowiedzenia takiej umowy regulowany jest z korzyścią dla pracownika. Wynosi on:
-
2 tygodnie – jeśli zatrudnienie nie przekraczało 6 miesięcy
-
1 miesiąc – gdy pracowaliśmy dłużej niż pół roku
-
3 miesiące – w przypadku, gdy czas pracy wynosił co najmniej 3 lata
Dodatkowo, jeśli pracownik należy do związku zawodowego, pracodawca musi skonsultować się z tym związkiem przed zwolnieniem takiej osoby.
Pracownikowi zatrudnionemu na stałe przysługuje również prawo do odprawy, jeżeli utraci on pracę z winy pracodawcy. Trzeba jednak pracować w firmie, która zatrudnia minimum 20 osób. Wysokość należnej nam kwoty pieniężnej uzależniona jest od stażu pracy.
Zobacz: Prawnik czy menedżer? >>
Korzyści z tej formy zatrudnienia odnoszą też kobiety w ciąży. Pracodawca ma bezwzględny zakaz zwolnienia pracownicy w czasie ciąży lub urlopu macierzyńskiego. Nieważne jest także rozwiązanie umowy przed zajściem w ciąże, w przypadku, gdy zostanie ona stwierdzona w okresie wypowiedzenia. Nie ma ono również mocy prawnej w momencie, gdy podczas zerwania umowy przez pracodawcę kobieta była w ciąży, ale o tym nie wiedziała.
Stagnacja czy stabilizacja?
Wszystkie rodzaje umów mają swoje plusy i minusy. Z pewnością umowa na czas nieokreślony korzystna jest dla osób, które cenią zawodową stabilizację lub planują założenie rodziny. Z drugiej strony na rynku pracy pojawia się coraz więcej osób, które ten typ umowy postrzegają jako element przeszkadzający w rozwoju ich kariery. Długi okres wypowiedzenia sprawia, że nie mogą z łatwością zmieniać pracy. Może to powodować, iż ominie ich wiele intratnych, zawodowych propozycji. Stałe zatrudnienie uważają raczej za przyczynę nudy i stagnacji. Wszystko zależy więc od naszego typu osobowości i sposobu, w jaki chcemy kształtować swoją karierę.
~KB
Źródła: PrawoPracy.fr.pl | Egospodarka.pl | GazetaPraca.pl | HrStandard.pl
[…] Umowa o pracę […]